ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΔΕΣ
Μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων Ορθόδοξων στην Ανατολή τον 19ο αι. ήταν τουρκόφωνοι – οι λεγόμενοι Καραμανλήδες. Οι χριστιανοί αυτοί πολύ συχνά δεν ήξεραν ελληνικά (με την εξαίρεση εκείνων που τα ξανάμαθαν στα ελληνικά σχολεία που ιδρύθηκαν σε πολλές κοινότητες) αλλά χρησιμοποιούσαν το ελληνικό αλφάβητο για να γράψουν τα τουρκικά. Ήταν σχετικά πολυάριθμοι σε πολλές περιοχές της χερσονήσου και φαίνεται ότι ονομάστηκαν « Καραμανλήδες» επειδή προέρχονταν από περιοχές που κάποτε ανήκαν στην τουρκομανική δυναστεία των Καραμανίδων.....
 |
| Παναγία Σουμελά, copyright tvxs.gr |
ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ
Η παράδοση λέει πως η ίδρυση του πρώτου ασκηταριού έγινε στις αρχές του 4ου αιώνα από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο με υπόδειξη της Παναγίας.
Πιο σωστή χρονολόγηση όμως θεωρείται το 1000μ.Χ., όταν και οι τελευταίοι Άραβες είχαν εγκαταλείψει το αρμενικό και το μικρασιατικό οροπέδιο και ο ορεινός Πόντος δεν κινδύνευε από ληστρικές επιδρομές.
Μετά το 1071, οι καλυβίτες του όρους Μελά και οι πληθυσμοί της Άνω Ματσούκας και της Μεσοχαλδίας έζησαν με τους Σελτζούκους, τους Τουρκομάνους και τους Μογγόλους να τους απειλούν. Το 1222 ο σελτζουκικός στρατός έφτασε μέχρι τα τείχη της Τραπεζούντας. Όταν ο εχθρός υποχώρησε, οι Αυτοκράτορες Κομνηνοί αναδιοργάνωσαν την άμυνα του βουνού, έχτισαν κάστρα και φρόντισαν να ενισχύσουν την ασκητική πολιτεία του όρους Μελά, ιδρύοντας ένα οργανωμένο μοναστικό κέντρο που θα έλεγχε τα εσωτερικά μονοπάτια προς την Κρώμνα και το εμπόλεμο σύνορο
Σπουδαίος δωρητής και προστάτης της Μονής υπήρξε ο Αλέξιος ο Γ΄ Κομνηνός. Αυτός ανακαίνησε « το εν όρει Μελά Ανάκτορον» της Παναγίας, έχτισε τείχη, πύργους και κελιά, μεγάλωσε τον υπόσκαφο ναό, κάλυψε τους βράχους του σπηλαίου με αγιογραφίες κι έγραψε στη θύρα « Κομνηνός Αλέξιος εν Χριστώ σθένων, Πιστός Βασιλεύς, Στερρός, Ένδοξος, Μέγας, Αεισέβαστος, Ευσεβής, Αυτοκράτωρ Πάσης Ανατολής τε και Ιβηρίας, κτίτωρ πέφυκε της μονής ταύτης νέος.»
Το προνομιακό καθεστώς, τη μεγάλη περιουσία, την απαλλαγή από τους φόρους και τη υπαγωγή της Μονής στη «βασιλική αυθεντία», διατήρησαν με σεβασμό και οι οθωμανοί κατακτητές μετά το 1461. …η αίγλη που είχε αποκτήσει η Παναγία η Σουμελιώτισσα άγγιζε κάθε θεοσεβούμενο….
« Μαριεμανά Μαναστίρ» αποκαλούν τη Μονή της Θεοτόκου οι οθωμανοί χωρικοί των βουνών του Πόντου, που ανεβαίνουν μέχρι σήμερα για να πάρουν το πείφημο Αγίασμα, το νερό που ανάβλυζε σε μια κόγχη του βράχου, δίπλα στο ιερό σπήλαιο όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας από τους δύο μοναχούς.
Φεβρουάριος του 1923. Οι τελευταίοι μοναχοί εγκαταλείπουν μέσα στη νύχτα το μοναστήρι και φεύγουν για να να σωθούν στην Τραπεζούντα. Ο ιερός χώρος έγινε κρυσφήγετο των λαθρεμπόρων. Η πυρκαγιά του 1930 αποτελείωσε το ιερόσυλο έργο των αρχαιοκαπήλων και των τυμβωρύχων.
Εξήντα τέσσερα σκαλιά στον γκρεμό οδηγούν στην είσοδο. Από δω φαίνεται ολόκληρος ο εσωτερικός χώρος. Αυτό το ξεπατωμένο ερείπιο υπήρξε το θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο όλων των Ορθοδόξων της Μαύρης Θάλασσας, ελληνόφωνων και μη. Από δω έφευγαν οι ιεραπόστολοι για τον Καύκασο και τη Ρωσία κι εδώ κατέφθαναν τα πλούσια δοσίματα των Ηγεμόνων της Ουγγροβλαχίας. Εδώ αναβίωσε η βυζαντινή λαμπρότητα, όταν επαναλειτούργησαν τα μεταλλεία της Αργυρουπόλεως, κι εδώ δούλευαν οι πόντιοι αγιογράφοι του 18ου αι. Ο Σάββας από την Οινόη, ο ιεροδιάκονος Ιερόθεος. Από δω έφυγαν οι 67 χειρόγραφοι κώδικες και τα 150 βιβλία που βρίσκονται στο Μουσείο της Άγκυρας. Κι εδώ ξαναγύρισε το 1930 ο καλόγερος Αμβρόσιος ο Σουμελιώτης για να ανοίξει την κρύπτη στο μετόχι της Αγίας Βαρβάρας και να πάρει με την άδεια του πρωθυπουργού Ισμέτ Ινονού, τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, το Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου και τον σταυρό με το Τίμιο Ξύλο, να τα πάει πίσω στους πρόσφυγες στη Μακεδονία
(Πηγή: Μαριάννα Κορομηλά, Πόντος-Ανατολία)
ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ
Όμως ο τόπος όλος, το τοπίο, τα παραφθαρμένα τοπωνύμια, τα μνημεία και τα βράχια, τα σπίτια, τα σχολεία, τα λιθάρια και τα ορεινά βοσκοτόπια, οι κάβοι, οι φάροι, τα καθαγιασμένα ερείπια των εκκλησιών, τα κελύφη των μοναστηριών και τα χαρακωμένα πρόσωπα των αγίων μιλούν γι’ αυτούς που δεν βρίσκονται πια εκεί. Γι’ αυτούς που, κάποτε, μεταμόρφωσαν την άγρια φύση, χρησιμοποιώντας την ευφυΐα τους, για να προσαρμοστούν στη μοναδικότητά της. Γι’ αυτούς που κράτησαν τον τόπο και ανέδειξαν την πολυσχιδή σημασία του. Γι’ αυτούς που μεγάλωσαν τα παιδιά τους στα προσφυγικά παραπήγματα μέσα στους βαλτότοπους της μητριάς πατρίδας.
(Πηγή: Μαριάννα Κορομηλά, Πόντος-Ανατολία)ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ
 |
| copyright traveljournals.net |
